Prema Zakonu o porezu na dohodak građana Republike Srbije propisana je obaveza da se oporezuje prihod iz inostranstva koji ostvaruju fizička lica. Drugim rečima, sva fizička lica koja imaju prihode iz inostranstva su obveznici poreza na dohodak građana. Tu spadaju i frilenseri, koji su rezidenti i u obavezi su da obračunaju i plate porez na prihode stečene iz inostranstva.
Ovaj poreski tretman zapravo najviše pogađa frilensere, koji svoje usluge pružaju kao fizička lica najčešće klijentima iz inostranstva. Klijenti za koje frilenseri rade mogu biti i domaća pravna i fizička lica, ali se u konkretnom slučaju poreski tretman odnosi na porez na prihod koji fizičko lice ostvari iz inostranstva (od inostranog pravnog ili fizičkog lica).
Frilenseri su fizička lica koja rade za pravna ili fizička lica iz inostranstva (firme koje nemaju svoje predstavništvo niti ogranak) i tako ostvaruju prihode. Zbog toga što pružaju usluge bez registrovane delatnosti (bez firme) oni ostvaruju dohodak kao fizička lica. Prihod koju ostvaruju je najčešće u bruto iznosu. Zbog toga, frilenseri postaju poreski obveznici i dužni su da samostalno obračunavaju i plaćaju porez na prihod iz inostranstva. Svakako, ovaj porez za frilensere može i eksterno da obračuna i preda i knjigovodstvena agencija koju mogu angažovati samo za ove usluge.
Fizička lica kao rezidenti Republike Srbije
Građani Republike Srbije koji ostvaruju prihod u Srbiji ili u drugoj zemlji su rezidenti Republike Srbije i spadaju u obveznike poreza na dohodak građana. Odnosno, to su fizička lica koja ostvaruju prihod za rad u zemlji ili u drugoj državi.
U skladu sa Zakonom, pored pravnih lica i preduzetnika, rezident može biti:
- fizičko lice koje na teritoriji Republike Srbije ima prebivalište i radi (stiče prihode),
- fizičko lice koje boravi na teritoriji Republike Srbije neprekidno ili sa prekidima (183 ili više dana) u periodu od 12 meseci.
Sa druge strane, nerezidenti su strani državljani koji ostvaruju prihode (dohodak) na teritoriji Republike Srbije. Takođe su obveznici poreza na dohodak građana, ali samo za prihod koji su ostvarili u Srbiji.
Koliko se plaća porez na dohodak za fizička lica?
Frilenseri za svoje usluge koje pružaju firmama ili pojedincima dobijaju određenu bruto nadoknadu, ali po tom osnovu imaju i poreske obaveze. Za svaki priliv iz inostranstva fizička lica su u zakonskoj obavezi da obračuvaju porez na uplate iz inostranstva, a zatim i da plate utvrđen iznos.
Iznos za porez na dohodak fizičkih lica zavisi od više faktora:
- od iznosa ostvarenog prihoda,
- od šifre vrste prihoda,
- od toga da li je fizičko lice osigurano po nekom drugom osnovu ili nije,
- uzima se u obzir kakav ugovor se sklapa sa nerezidentom (sa inostranim licem koje je angažovalo frilensera).
Primalac prihoda ima obavezu da obračuna i plati porez na prihod fizičkih lica, bez obzira na koji način su mu devizna sredstva uplaćena. Novac iz inostranstva može biti prenet preko PayPall-a, preko Payoneera, kao i direktno na devizni račun. Bez obzira na oblik plaćanja u svakom od ovih slučajeva postoji obaveza samooporezivanja – utvrđivanja i plaćanja poreza za fizička lica.
Koliki je rok za podnošenje poreske prijave za plaćanje poreza za fizička lica?
Poreski obveznik (frilenser, fizičko lice) ima obavezu da podnese poresku prijavu nadležnom poreskom organu u propisanom roku, a to je 30 dana od datuma uplate. Poreska prijava sa obračunatim porezom i doprinosima dostavlja se Poreskoj upravi elektronskim putem, na šalteru Poreske uprave ili putem pošte.
Vremenski rok za podnošenje poreske prijave je 30 dana, a počinje prvog narednog dana od datuma uplate iznosa, bez obzira na oblik plaćanja.
Prilikom podnošenja poreske prijave poreski obveznik ili fizičko lice koje prima uplate novčanih sredstava iz inostranstva ima sledeće obaveze:
- da u roku od 30 dana (od datuma uplate prihoda) popuni obrazac PP OPO i da podnese poresku prijavu nadležnom organu,
- da plati porez kao fizičko lice (u tom istom roku),
- za svaku uplatu iz inostranstva podnosi se zasebna poreska prijava (ne objedinjuju se prihodi jednom mesečno, već se za svaku uplatu podnosi odvojena poreska prijava).
Obrazac PP OPO (Pоreskа priјаvа о оbrаčunаtоm pоrеzu samooporezivanjem i pripаdајućim doprinosima na zаrаdu, odnosno drugu vrstu prihоdа оd strаnе fizičkоg licа kао pоrеskоg obveznika) sastoji se od četiti dela. Prilikom podnošenja mora biti kompletno popunjena. Upisuju se podaci o poreskoj prijavi, podaci o poreskom obvezniku, podaci o načinu ostvarivanja prihoda i podaci o vrstama prihoda.
Kako se obračunava visina poreza i doprinosa za frilensere?
Što se tiče obračuna poreza na prihod fizičkih lica, naglasićemo da postoje dva načina za samooporezivanje fizičkih lica (obračuna za plaćanje poreza). Metode se razlikuju po tome što je kod prvog načina fizičko lice zaposleno, a u drugom slučaju nije:
- obračun poreza za fizičko lice koje pruža svoje usluge nerezidentu, a koje je osigurano po nekom osnovu (u isto vreme zaposleno, ima dodatni posao),
- obračun poreza za nezaposleno fizičko lice koje svoje usluge pruža nerezidentu (kada frilenser ili fizičko lice nije zaposleno i nije osigurano ni po jednom osnovu).
Obračun poreza i doprinosa kada je fizičko lice zaposleno
Ukoliko je fizičko lice zaposleno i ima plaćeno zdravstveno osiguranje, prilikom obračunavanja poreza na uplate iz inostranstva ono nema obavezu da ponovo plaća zdravstveno osiguranje. Mora da obračuna i plati jedino porez na dohodak građana po osnovu ostvarenog prihoda, kao i doprinos za PIO.
Za ovaj porez računa se stopa od 20%, pri čemu se priznaju normirani troškovi pa dolazi do umanjenja osnovice za obračun poreza. Porez se obračunava tako što se prvo od prihoda odbijaju priznati normirani troškovi, a zatim se na dobijenu osnovicu primenjuje stopa od 20% i obračunava porez na dohodak.
U ovom slučaju kada je fizičko lice zaposleno, a bez registrovane delatnosti pruža usluge inostranom licu, ne obračunava se i ne plaća doprinos za osiguranje za slučaj nezaposlenosti. Pored poreza postoji još obaveza da se obračuna i plati penzijsko i invalidsko osiguranje po stopi od 25,5%.
Normirani troškovi su troškovi koji se mogu priznati za autorska prava i koji se ne oporezuju. Stopa koja se uzima u obzir prilikom umanjenja za normirane troškove iznosi 50%, 43% i 34%. Stopa normiranih troškova zavisi od delatnosti kojom se bavi fizičko lice.
Obračun poreza i doprinosa kada fizičko lice nije zaposleno
Kada fizičko lice nije zaposleno (nije osigurano ni po jednom osnovu), a ima prilive iz inostranstva kao fizičko lice, onda ima obavezu da plaća zdravstveno osiguranje. Takođe, u obavezi je da plaća i PIO.
Postoje dva načina za samooporezivanje fizičkih lica koja su nezaposlena:
- priznavanje normiranih troškova,
- ostvarena zarada se umanjuje za neoporezivi iznos.
Bruto zarada se umanjuje za normirane troškove
Postupak za dobijanje osnovice za obračun poreza je isti kao u prethodnom slučaju – priznaju se normirani troškovi po stopi od 34%, 43% ili 50%. Od bruto prihoda umanjuje se iznos normiranih troškova, a zatim se na dobijenu osnovicu primenjuje poreska stopa od 20% i obračunava porez na prihode stečene iz inostranstva.
Kada je fizičko lice nezaposleno i ima prilive (zaradu) iz inostranstva kao fizičko lice takođe mora da plati socijalne doprinose – zdravstveno osiguranje (po stopi od 10,3%), kao i penzijsko i invalidsko osiguranje (po stopi od 25,5%). Osiguranje za slučaj nezaposlenosti se ne plaća.
Bruto prihod se umanjuje za neoporezivi iznos
U drugom slučaju se osnovica za obračun poreza dobija tako što se ostvarena zarada (bruto prihod) umanjuje za neoporezivi iznos. Na taj umanjen iznos osnovice primenjuje se poreska stopa od 10% i obračunava se porez.
Neoporeziv iznos zarade se menja svake godine, a za period 01.02.2020.-31.01.2021. godine je 16.300 RSD. Pored obaveze za obračun i plaćanje poreza na prihode fizičkih lica, nezaposleno lice koje ima uplate iz inostranstva mora da plati i socijalne doprinose – penzijsko i invalidsko osiguranje (25,5%), zdravstveno osiguranje (po stopi 10,3%) i osiguranje za slučaj nezaposlenosti (0,75%).
Kako se predaje poreska prijava za samooporezivanje fizičkih lica?
Poreska prijava se može predati elektronskim putem (u elektronskom obliku), kao i u papirnom obliku (u pisanoj formi).
Kada se podnosi elektronski potrebno je da fizičko lice ima kvalifikovani elektronski sertifikat (digitalni potpis), kako bi se poreska prijava potpisala. Kada se predaje u elektronskom obliku šalje se putem portala ePorezi. Za podnošenje poreske prijave se mogu koristiti i internet kiosci u filijalama Poreske uprave. Nakon uspešnog podnošenja prijave podnosioc dobija obaveštenje o uspešnom podnošenju, broj poreske prijave i jedinstven BOP. Poziv na broj ili BOP je broj odobrenja za plaćanje utvrđenog iznosa, koji se upisuje u nalogu za uplatu.
Kada se poreska prijava podnosi u pisanoj formi (u papirnom obliku) onda se obrazac predaje nadležnoj jedninci Poreske uprave. Filijala Poreske uprave gde predaje obrazac mora biti nadležna za teritoriju gde podnosilac prijave ima prebivalište. Poresku prijavu PP OPO može predati lično poreski obveznik ili punomoćnik ovlašćen za sve poslove oko poreza i poreskih prijava.
Poreska prijava se može predati na i šalteru Poreske uprave ili poštom. Ukoliko se predaje na šalteru ovlašćeni službenik unosi podatke, dodeljuje broj poreske prijave i jedinstveni BOP. Ako se poreska prijava šalje preko pošte onda svi podaci stižu na adresu koja je naznačena u poreskoj prijavi. Poštom se podnosi samo kada nije moguće drugačije predati poresku prijavu.
Pravo iz radnog odnosa i radni staž frilensera
Plaćanjem socijalnih doprinosa fizičko lice koje ima prilive iz inostranstva može ostvariti svoja prava iz radnog odnosa. Dodatno, uplaćeni doprinosi za PIO ulaze u radni staž (penzijski staž). Ova prava ostvaruju se popunjavanjem i podnošenjem obrasca MUN, koji se predaje nadležnoj filijali za Penzijsko i invalidsko osiguranje.
Ovaj obrazac omogućava fizičkim licima da ostvare pravo iz radnog odnosa, bez obzira što su prihodi ostvareni iz inostranstva, tj. od poslodavca ili drugog lica koje nije rezident Republike Srbije. Nadležnoj filijali PIO fond-a predaje se obrazac MUN, zaključen ugovor sa inostranim licem, dokaz o uplaćenom porezu i doprinosima, kao i fotokopija lične karte.
Svi prilivi iz inostranstva koje fizičko lice ostvari računaju se u osnovicu poreza na dohodak. Na nju se obračunava i plaća porez na prihod stečen u inostranstvu. Kao što smo rekli, poreski obveznik ima obavezu da obračuna i uplati porez. To može uraditi samostalno, putem punomoćnika ili angažovanjem pouzdane knjigovodstvene agencije koja će obračunati i dostaviti poresku prijavu o obračunatom i plaćenom porezu. Knjigovodstvena agencija HLB T&M Consulting stoji vam na raspolaganju.
